Senin, 22 Juni 2020

Jamita Minggu 21 Juni 2020 (3 Musa 25: 1-13)


Mangaradoti nasa na tinompa ni Debata
(3 Musa 25: 1-13)
Mangula dohot Mangaradoti Tano na pinasahat ni Debata
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagsan Jesus Kristus,
Sada bagabaga ni Debata tu bangso Israel ima marpartalian tu tano. Lehonon ni Debata dinasida tano nagabe inganan parmianan nasida. Diboan Debata pe nasida sian Misir asa mian do bangso i di tano nanung niuarihon ni Debata tu ompu nasida, ima tano Kanaan. Sian on boi do antusan Debata do nampuna tano jala nadilehon tu bangso i gabe jambar nasida. Tano do nang na gabe penanda identitas nasida songon bangso ni Debata. Molo nungga dilehon Debata tano i masuhan nasida, mian jala ulaon na sida ma tano i asa tung dapotan sipanganon nasida sian parbue ni tano i. Alai, andorang so masuk dope nasida tu tano i, nungga dilumbahon Debata hian angka aturan siihuthonon nasida taringot tu tano i dohot nasa isina. Didok do di turpukta on: " Dungi ro ma hata ni Jahowa tusi Musa di dolok Sinai songonon on: Paboa ma tu halak Israel jala dohononnmu tu nasida: ia dung masuk hamu tu tano, silehononku tu hamu, ingkon pataluonmu do tanoi marparadian Sabbat di Jahowa" (3 Musa 25:1-2). Sian on, boi do taida naingkon gabe bangso parkarejo jala ndang na gabe holan na mangan modom bangso i diboan Debata tu tano Kanaan. Alai ditonga-tonga ni status na ingkon mulaulaon/karejo i ingkon ingot do nang nasida laho sumarihon/mangaradoti tano i. Songon ari papituhon nadiparbadiai Debata, songon i ma tano i ditaon papituhon ingkon marparadianan. Jala molo maradi jolma i ari sabbat, songon i ma nang tano i ingkon marparadianan. Dohot hata naasing adong kesetaraan ni jolma i dohot tano. Boi do nang i tabandingkon tu hada ADAM (joma) dohot ADAMAH (tano).
Molo Debata do nampuna tano, ala ni i dang boi marlomolomo jolma i tu tano i. Onom taon dilehon Debata tano i ulaon nasida alai ditaon papituhon ingkon lehononna do marparadian tano i. Ditaon i, dang boi nasida manabur boni, mangarantingi anggur, dohot papungu parbuena, dang jadi gotilon angka sagak, parbue ni hau anggur naso dirantingi dang boi di tapu (ay. 2-5). Dang adong aktivitas sipatupaon diatasna. Secara sederhana, boasa marparadianan tano i bahenon ima  ASA MULAK MUSE napu. Ai dang talup tano i torus mangalehon parbue na denggan molo so adong dilehon tingki paradianan. Natape torus dilehon pupuk organik manang pupuk kimia alai molo so adong hasoanna gabe lam sega do tano i. Songon jolma, masin, pahanpahanan naso boi torus mangula siulaon jala butuh maradi, songon ima nang tano i mangharingkothon paradianan. Jala laos i do nang na jotjot dipraktekkon angka partani na bisuk dipartingkian on. Isarana, molo taida partomatan ni Pnt. T Pasaribu di dalan lao tu gareja on, sanga do dipaso nasida tano i ndang disuan manang na aha. Baru pe sabulan naparpudi on disuan nasida muse tommat disi.
Jala Molo taida di bukku 2 Musa 23:10-11 boasa ingkon marparadianan tano i didok do: Alai anggo papitutaonhon ingkon ulangonmu ma, jala pataluonmu, asa panganon ni angka napogos sian bangsom, jala na tinebahon nasida jadi ma panganon ni binatang di ladang...".Dohot hata naasing, marlapatan do taon paradianan ni tano i laho sumarihon halak napogos dohot angka binatang diladang. Ndada holan sumarihon tano i hape alai dohot do nang tompaan naasing termasuk ma jolma i. Manarihon tano laho manarihon jolma. Mangaradoti tompaan manarihon ngolu ni jolma.
Sabbat: Malua sian Stress Ala marsigantung tu Debata
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus,
Sada na ringkot sipahusorhusoronta sian lapatan ni taon Sabbat i ima hangoluan ni jolma marsigantung tu Debata ndada tu hagogon, dohot perencanana ni jolma i. Siala ni i, ekonomi dang tung boi dipardebata. Dang ala ni alasan ekonomi, gabe gosaon tano dohot alam sekitar. Taida do na marsigantung tu Debata do ngolonta nang dipartingkian saonari on. Tung mansai maol pe ngolu alai dang tung gabe so mangan hita, sai disarihon Debata do natape godang naso gabe boi karejo, libur, mura sigadison dlan. Alai ndang dung dope ra adong ruas ni hurianta on naso mangan. Siala ni i, ndang pola gabe mabiar jolma i ndang mangan ai sarihonon ni Debata do nasida. Ala naso saguru di gogo ni jolma i hangoluanna, on ma na mambahen malua nang jolma i sian STRESS. Ai boasa olo stress jolma i? boi do i ala ni godang ni tekanan namasa dingoluna dungi marsigantung holan tu diri nang hagooonna. Didok rohana ingkon sude do ulaonna  hape dang cukup partingkian, dang dapot na jinalahan, jala dang tuk gogona mangulahon sasusde. Alai molo sadar do hita dang holan gogonta na mangolu on tontu talup do hita pasahat diri tu Debata. Ido alana sai jotjot tabege pandohan do your best and let GOD do the rest (ulahon ma sadenggan nidegganna ulaonmu dungi sisa na i lehon ma diulahon Debata). Debata ma mangurupi hita mangulahon naso talup tarula hita. Sabbat dengan demikian menolong kita keluar dari Stress menjalani hidup.
Sabbat: Mangula rap dohot Debata padao hamokkuson
Marparadianan tano dohot jolma secara sederhana marlapatan do i marsigantung tu karejo ni na Asing. Molo istirahat hita tontu adong do na mangurupi hita. Isarana cuti dungi lao liburan, diurupi supir, pelayan ni hotel, partigatiga, dlan. Molo istirahat tano jala dang boi diula jolma i di ari sabbat, tu ulaon ni ise ma nasida marsigantung asa dapot sipanganon dohot hangoluan? Debata! Debata ma nasumarihon.  Ai pasupasuon ni Debata do tano nasida i di taon paonomphon asa dapot nasida gogo ni tano i singkop tolu taon, mulai sian taon papituhon sahat tu pasiahon (ay.6-7; 20-22) asa tung adong panganon ni bangso i dohot angka naposono, halak gajian dohot angka pinahanna pe. Dohot hata naasing, sabbat paingothon hita na rade Debata mangula rap jala dibagasan hita, parade na ringkot dihangolunata. Marhite i, idaonta do ia sabbat mangajari bangso mangalo hamokkuson huhut mangajari memiliki rasa cukup. Dilehon Debata tano (modal) tu jolma i ndada laho papuaspuas hamokkusonna alai laho parade kebutuhanna.
Taon Jobel/Paroolopolopon: Taon pembebasan/Pemulihan
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus,
Dung di parentahon Debata taringot taon sabbat, mangihut ma muse parenta ni Debata asa etongon nasida taon paradianan sabbat i kelipatan pitu asa gabe opat pulusia taon, dungi taon palimapuluhon didok mai taon parolopolopon (Jobel). Dipungka ma taon parolopolopon i marhite na mamalu sarune songon maningtingkon parmasa ni parolopolopon i. Uju i memang jala adong dope i sahat tu bagaasan partingkian on, sarune do tanda i pamuhai ni angka ulaon. Sipata sahat do i nang tu mamuhai parporangan. Di partingkianta rupani, ganup bona ni taon manang taon baru sai ragat do sigadis tarompet jala toho di parsirangan ni taon i dipalu jolma do sarune/taromprt na be. Suang songon i do nang di adat saur matua, suara ni ogung, gondang dohot sarune i boi do dilapati songon boa boa tu torpo halak na humaliang na adong ulaon di luat i.
Di taon parolopolopon i, ingkon tingtinghonon nasida ma i gabe haluaon di tano i tu saluhut halak pangisina; jala ingkon mulak hamu ganup tu partalian muna, mulak huhut ganup tu donganna hian, dang jadi manabur, dang jadi manggotil sagakna, dang jadi manapu parbue ni anggor naso pinaias rantingna (ay.10-11, 13). Haluaon nadipatudu dison ima haluaon ni tano dohot jolma i na marmual sian parenta ni Debata. Saluhut arta nang jolma na nirajaan ni sasa halak ingkon malua jala mulak tu nampunasa, tuhutana be, tu partalianna be. Dang adong naboi mengusai arta dan sesamanya terus menerus. Tahun Yobel paingothon hita asa mangulahon Keadilan sosial. Padaohon jolma i nang sian na cinta diri dohot materialistik/hamokkuson.
Marhite taon jobel dijamin ma keadilan sosial asa unang adong halak na mamora na papunguhon arta dohot tano marhite na mengorbankan, mampupusi halak napogos. Ai ganup lima puluh taon halakna mansai parir hian pe mulak do muse marnampunahon tano. Ido alana, dang masa dipartingkian i manggadis tano jala tung diorai do manggomak tano ni donganna. Sabalikna, halak na tung mansai pogos pola ingkon gabe digadis dirina gabe hatoban ni dongana, malua do ibana muse gabe halak na merdeka. Anggka naso margellok jala naung agoan arta ala ni hapogoson mulak muse marhagogogon, mulak tu hutana jala tu artana. Dohot jempek dohonon adong do ciri khas ni taon jobel ima: Sude hatoban ni Israel dipalua; sude arta warisan nadigadis ingkon dipaulak muse di keluarga; tano marparadianan jala dang boi di ula. Dipalua jolma i sian hamokkuson dohot mardebatahon hepeng, huhut dipalua jolma i sian parhatobanon dohot hapogoson.
Siala ni i, Taon Yobel adalah tahun pemulihan. Yobel paingothon hita ndada manongtong na somargellok i dibagasan hapaririron. Mulak do muse nasida marhagoon. Tahun Sabbat dohot Jobel ima dalan laho marningot huhut sumarihon angka na pogos. Tahun Yobel merupakan tahun keadilan dan harapan bagi orang melarat, karena orang Israel akan kembali memiliki tanah yang telah diperuntukkan bagi sukunya. Taon Jobel songon haluaon dohot pemulihan digonopi ma i marhitehite haroro ni Kristus na paluahon jolma i sian parhatobanon ni dosa dohot hamatean (Rom 8:21; Luk. 4: 18-21). Parolopolopon masa dingolu ni bangso na manghaporsea i Debata molo jumpa masa hatigoran,keadilan, haluaon, pemulihan, jala dang adong na mampupusi.
Sabbat & Jobel : Haunduhon tu Debata
Sabbat dohot Yobel ima sada dalan mangida haunduhon dohot hasatioan ni Bangso i tu Debata. Molo toho do dihaporsai Debata ndada olo nasida mandebatahon ekonomi dohot hamoraon gabe diose sabbat i. Baliksa, songon na pinalua ni Debata nasida sian parhatobanon ingkon paluaon nasida ma halak na gabe anak somang dinasida suang songon i nang angka sumber ekonomi termasuk ma nang tano asa saluhut natinompa ni Debata dapotan haluan jala marhaimbaruon. Halak na mangulahon Sabbat dohot Jobel dao ma ibana sian pangalaho na menindas jolma na ditoru ni huasona, jala naso tupa menghalalkan segala cara laho menimbun hamoraon. Sabbat dohot Yobel diujungna paingothon hita ia keamanan dohot kenyamanan ni ngolunta boi jumpang hita di Debata dibagsana Jesus Kristus. Asing ni i, sabat dohot Yobel paningothon hita gumodang martangiang, marsiajar, jala marsaor dohot Debata.
Sabbat & Jobel: NEW NORMAL
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus,
Molo tapamanat hatorangan nadiginjang i boi dohonon do ia Sabat dohot Yobel boi do diida gabe parmulaan naimbaru/haimbaruon. Napogos mulak muse marnampunahon tano, mulak muse tu keluargana laho memulai ngolu na imbaru. Ido alana, somalna angka na mangulahon siulaon sai adong do dibuat masa cuti asa lebih segar jala produktif muse. Molo didunia akademis di STT, sai adong do sabbatical year ni Dosen jala dibalanjoi do nasida nasataon i natape dang mangajar. Alai laos sabbatical year i do dalan nasida gabe tung produktif. Ai gabe adong tingki di nasida laho manurathon bukku. Molo dingolu siganup ari sai hudok do rupani asa tabahen margin di ngolunta. Molo taida do Sabbat dohot Jobel i sogon parmualan ni haimbaruon, laos ima na mangurupi hita mamulai jala mandalani new normal namasa saonari on. Ingkon marposniroha do hita naingkon jumpang do tingkina malua jala pulih muse ngolunta sian panosak ni Korona on. New Normal i gabe taida ma i dalanta laho sumarihon dongan, masiurupan, masitungkoltungkolan, padao roha hamokkuson, mangaradoti tano dohot alam semesta. Ihut tusi, lam tahaposi ma dang saguru dihita hape ngoluntaon tung marsigantung tu Debata do. New Normal dohot ragam nihamaolon na taadopi mambuka pintu dohot kesemaptan dihita mardiakonia patuduhon parbue ni haporseaon tu pangaramotion ni Debata. Taingot ma, dang manongtong hamoraon dohot hapogoson alai martingki be do sude. Dang manongtong hasonangan di hasiangan on alaini ingkon talup do hita mangaranap jala parade diri tu mopot hasonangan rap dohot Debata. Antong tapagodang ma marsiajar, martanginag dohot marsaor tu Debata dingolunta siganup ari. Amen

Sabtu, 20 Juni 2020

Jamita MInggu I dung Trinitatis 2020


Pasiding nasa haholiton/hamongkuson
Luk. 12: 13-24
Pingkiran na mampar/ dang fokus
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus, molo adong na manungkun hita saleleng jamita aha do na piningkiran muna? tudia do lao pingkiran muna? Fokus do tu Jumita mamang na mampar do mamingkiri na asing? Ra torop do mangalusi fokus do tu jamita i, alai adong do ra namampar roha nang pingkiranna mamingkiri anakna, anggina, angkangna, mamingkiri bagasna dikunci do manang na dang, mamingkiri jomuran, mamingkiri usaha, mamingkiri eme na so sanga dope di jomur, dlan. Mansai ringkot do i rajumanta ala tudia rohanta mangaranap boi do i na mangarahon responsta. Molo jamita i do na tabege, responta pe hombar ma tu jamita i. Alai molo tu nanasing do rohanta, hombar tusi ma nang responsta.
Boi do i nang taida di kisah ni turpukta sadarion. Diadopan ni angka natorop, songon na somal mangajari do Jesus. Diajari do angka siseanna rap dohot angka natorop i taringot tu hinaarga ni ngolu, pengakuan tu Jesus dohot pengampunan dosa, dohot metode mangadopi molo diboan nasida tujolu ni parguruan, partogi dohot panggomgom, pangurupion ni tondi parbadia, dlan. Alai, songon na tandap dibaritahon di ayat 13 mula ni turpuk ta on, ro do sada sian natorop i namandok tu Jesus: "Guru, dokkon ma tu amparangku marbagi teanteanannami rap dohot ahu'. Tung andul situtu do respons ni baoa on tu jamita /pangajarion ni Jesus i. Natudia do pingkiranna saleleng mangajar Jesus i? Ai so adong ditaringoti Jesus taringot arta nang teantenan alai laos teanteanaon do na hinataan ni si sahalak i. Ra boi dohononta do, saleleng marjamita manang mangajari Jesus dang dung ditangihon ibana. Tu soal na do pikkiranna ima boa asa boi marbagi arta teantenan ni natorasna ibana rap dohot amparana. Jala laos ima pangidoanna tu Jesus. Holan na ringkot diibana do na pinikkiranna. Holan na ringkot di portibion do na pinikkiranna ndada dohot hape hangoluan sogot.
Huroa adong do parsoalan naso boi diselesaihon ibana dohot amparana diparsagi ni teanteanan ni natorasna. Dang haru satolop nasida diparsagi ni arta i. Sian on, boi dohonon do ndada halak na pogos ibana anggo di arta alai di roha tung pogos do. Memang sahat tu bagasan ombas on, antar godang dope namarhahamaranggi dang dos rohana mambagi teanteanan ni natoras na. Diuhum ni Jahudi, marsagi teanteanan boi ulahonon i molo nungga monding natoras i. Sian i, boi suraon do na baru mate dope natorasna alai gabe patusoal ma nasida ala ni teanteanan i. Hal na nasama pe masa do nang dipartingkian saonari on. Godang do nagabe so domu, so masiantoan, bahkan olo do gabe marbada sahat tu pengadilan ala ni naso dapot dos niroha. Disituasi sisongon i, diponjot ni roha na di arta teantanan i, roma ibana mangido pangurupion asa tung olo Jesus nagabe penengah nasida. Naeng dipangke ibana Jesus laho mangahut na ringkor didirina. Dihata Indonesis didok memanfaatkan Tuhan untuk kepentingan diri sendiri.
Aha do mambahen gabe dang boi dos roha ni jolma diparsagi ni arta? boi do godang alana, isarana dang adil parsagina, ndang hombar tu tona ni natuatua, digunturi pihak ke tiga, dlan. Alai dia pe i, napasti martalian do i tu haholiton dohot hamokkuson (Ketamakan). Ketamakan mambaen arta i manirang na marhahamaranggi. Ketamakan menjadikan uang dan harta menjadi jurang pemisah. Marnida i, ndang ditolopi Jesus pangidoan i. Didok Jesus ma mangalusi Ise do pabangkit ahu gabe panguhum manang sibagi teantean di hamu? ai dang ro antong Jesus tu portibion laho mangurusi teantenan ni jolma, alai ro Ibana laho paluahon jolma i sian dosa termasuk ma i dosa teanteanan sian si Adam. Marhite sungkun-sungkun i, diarahaon Jesus do ibana nang na torop i mulak tu tugas dohot tujuan ni haroro ni Jesus, ndada laho mangurusi arta di portibion alai arta banua ginjang do. Asing ni i, tung tangkas do diantusi Jesus ia motivasi ni ibana marsoal dohot ampara na i ima hamokkuson/ketamakan.
Mamangke partingkian/kesempatan sadenggan ni denggana
Alai, dang dung hea disalpuhon Jesus sada peristiwa tanpa mamangki peristiwa i gabe dalanna laho mangajari angka natorop i. Marbonsir sian pangidoan ni si sahalak i, dipandar Jesus ma sada pangajarion dohot sipasingot tu nasida asa tung dipasiding nasida haholitin/hamokkuson/ketamakan. Didok Jesus ma muse tu nasida: ” Jaga ma hamu; pasiding hamu ma nasa haholiton, Ai nang pe marlobilobi halak, ndada sian arta na i ngoluna" (ay. 15). Marhite i naeng dipaingot Jesus ia ndada arta mual ni ngolu alai sian Debata do. Boa pe mora ni jolma ndada talup hamoraonna i paganjang umurna. Molo nungga didok Debata suda bohalna dihasiangan on suda do. Dang boi arta i pangasanghonnna laho manambai ariarina di hasiangan on. Baliksa laos jotjot do arta i na gabe bonsir ni parmaraan nang hamatean pe. Lumobi ma molo mangolu jolm ai dibagasan haholiton/ketamakan. Di partingkian on dimasa ni hamaolon on tung tangkas do taida nasoboi arta paluahon jolma i sian hamatean hinorhon ni Korona on. Mintop do nang angka na mamora i. Dang boi hamoraon i paluahon sian hamatean jala dang boi hape hamoraon i manongtong mangalehon hasangapon. Ai godang do namora na monding di masa ini Korona on alai dang boi hamoraonna i mambahen ibana marsangap di ari hamateanan na, dang boi dipatupa adat  songon penghormatan na parpudi tu ibana.
Dison marsiajar ma hita sian Tuhan Jesus asa malo mamangke tingki/kesempatan sadenggan ni denggana. Saluhut namasa gabe kesempatan na dengga ma i laho marsiajar mannag mangajari. Bahkan angka namasa na hurang gabeak pe boi do gabe kesempatan laho marsiajar huhut mangajari. Rade ma nang hita mamangke angka partingkian laho mangeahi angka na denggan. Unang sanga ro penyesalan molo nungga salpu tingki manang kesempatan i. Ditonga ni hamaolon on, pangke tingkin unanga dong na bolong so marlapatan.
Alai porlu do taingot, ia arta dohot hamoraan ndada salah alai roha na holongan di arta dohot pangalaho haholiton/ketamakan ido na nasalah jala na mambahen tu hamagoan. Ai tangkas do nang didok hata ni Debata, urat ni nasa hajahaton do roha na holongan di hepeng (1 Tim. 6: 10a). Adong do rupani he jinaha carita na patuduhon hajorbuton ni hahiloton pola sampe mambuan tu hamatean:
Disada tingki adong ma sahalak panjala terjebak di laut mangamudihon solu na metmet. Diluahon alogo ibana tung mansai dao tu tonga ni laut so mardongan. Dungi sai dilugahon ibana ma solu i tu topi ni laut i holan mangasahon dayung na metmet. Dinaung mulai tarida topi laut i, sungkot ma solu na i tusada bosi na pantik di laut i. Ditarik ibana ma bosi i hape mardongan angka ragam ni sere na arga. Sai ditarik ibana lam godang ma sere dapotsa. Dung naeng gok solu i, ro do suara mandok asa dipasae na marik bosi i dungi dilugahon mulak tu topi laut i. Alai, ala sai marganjang dope diida ibana sere i, seang dirohana molo ditinggalhon, sai ditarik torus pola do sampe miring solu nai ala ni boratna. Ro muse soara i mandok nungga sae be i anaha, alai tong dang dipardulihon sai ditarik torus. Ujungna gabe lonong ma solu nai i rap dohot ibana. Mate ala ni hamokkuson. ido gabe sintong ni rajuman pandohan na mandok: "Ketamakan adalah pencuri kehidupan!
Namora na egois: Naoto              
Diuduti Jesus do pangajarionna i marhite sada umapa taringot tu namora na oto. Namamora jala gok nang suha gogo ni haumana. Marhite umpama i dipatarida Jesus do haholiton ni namora i mambahen ibana gabe maoto. Alai molo sian pingkiran logitka ndada tardok na oto namora i ai malo do ibana maretong dohot merencanahon sesuatu. Ala ni i, boasa di dok maoto? ima ala: (1) Dang dung hea boi diida ibana na dumao sian dirina. Saluhutna do dipusathon ibana holan tu dirina sendiri. Uju dapot ibana godang gogo ni haumana pola do sampe dang siat be inganan panimpanan ni eme na i, dang adong dipingkiranna laho manarihon donganna. Dang adon rohana laho mambagi na adong diibana i tu donganna. Baliksa sai naeng holan papunguhon do diboto ibana. Tung mansai egois do rupani ibana. Tarida do i diturpuk taon na tung masai godang pandohon "ku" ima: aha ma bahenonku; hulohai, hupauli, papunguongku, artangku, dohononku, tu tondingku (ay. 17-19). Tung holan dirina sandiri do na piningkiranna jala marguru nang tu dirina sandiri. Dirajumi ibana do saluhutna i holan punana, lupa do Ibana manogihon Debata disangkapna. Jala laos lupa do Ibana na Ampuna ni Debata do arta i ai sian Debata do mual ni i. Humolong do rohana di sileholehon ni Debata i daripada Debata sandiri.  Laos sian i ma nang tarida haginjnagon ni rohana. Ai drajumi do hamoraonna i holan ala ni gogona mangula, hamaloanna, Tung andul do i marasing sian nilai ni ngolu ni hakaristenon. Molo hakaristenon mangajarhon pengorbanan, haradeaon mamingkiri na ringkot di dongan, dlan, alai ibana dang dung dietongi i sude; (2) Lam tamba ma haotoona ai dirajumi ibana boi arta na i nagabe jaminan ni ngoluna. Ai didok ibana  Ale tondingku, nungga rade godang artam, sae manang piga taon on. Ipe, marhasongan ma ho, las ma roham! Dirajumi ibana arta do na pasonghon ngolu jala namambahen las roha. Hape ragat do dihasiangan on na mamora alai dang boi sonang rohana jala dang las rohana. Boasa ala dang mamora nasida nang di jolo ni Debata;   (3) Dang boi diida ibana hangoluan na dumao sian na dihasiangan on. Sude rencana na naeng siulahonna dibahen holan mardasorhon tu hangoluan dihasiangan on, mangan, modom, sonang, marlas niroha. Dang adong rohana mangarade tu hangoluan dung di hasiangan on. Hangoluan nasaleleng ni lelengna.
jaminan n ngolu: Debata vs arta
Dungi didok Debata ma tu namora i: E ho na loahon! saborngin on ma tungguon hosam sian ho. Ia na pinarademi tu ise ma i? (ay. 20).Dison diondolhon Jesus ma ia hangoluan ni jolma i marmual jala ditontuhon Debata ndada arta nang hamoraon pe. Molo nungga dibuhul Debata hamateanan marhite na manunggu hosa ni namora i, dang dung boi hamoraonna i mangambatisa. Asing ni i, ndang adong muse na boi boanonna i tu hamatean i. Tading do saluhutna i. Ido binna didok ia na pinarade mi tuise ma i? Alani i, ndang boi holongan/gulutan di arta. Sahali nai arta i ndada salah alai holongan di arta do na nisalahon ni Jesus. Alani i, disosohon Jesus ma asa unang tung madabu nasida nang hita pe tu haholiton/hamokuukuson/ketamakan. Ai dang marlapatan mamora dihasiangan on anngo so mamora ibana diadopan ni Debata.
Dipaingot turpok sadarion do hita rupani asa tung hibul nang rohanta tumangihon hata ni Deabta unang ma nian sai olo mampar. Asa marhite sian i, talup nang hita manghangoluhon hata ni Debata na tabege. Ndada holan pamolusan siparreonta. Diarahoan do hita ditonga ni hamaolon na taadopi saonari on asa unnag berpusat jala konsentrasi hita holan tu dirinta nang na ringkot didirinta. Marpanatapan ma nang hita dao tu luar ni dirinta asa tung rade hita sumarihon dongan, masiurupan, masitungkolan. Dao ma sian hita nang ketamahan. Ai adong do pandohan rupani songon on: Dunia ini sanngup memberikan kebutuhan manusia tetapi tidak sanggup memenuhi keinginan/ketamakan manusia. Jotjot do ketamakan i gabe mangkorhon mara nang jea pe. Mamboa jolma i manghalupahon Debata, marhaginjangon ni roha, manirang angka na maraleale,  Asing ni talup ma nang hita marpanatapan tu hanguluan sogot diluar ni ngolunta di hasiangan on, asa unang nean holan hamoraon di arta dihasiangan on na taharingkothon alai dohot ma nang arta di surgo i. Mamora ma hita diadopan ni Debata.
Diudut ni turpuk taon dipaingot Jesus do nang angka halak naso mamora manang marnapunahon otik asa unang tung gabe mabiar jala holsoan ala ni sipanganaon mannag parabiton. Sarihonon ni Debata do nang nasida. Dao sian ketamakan dohot sian holso/biar ni roha hinorhon ni sipnaganon dohot siinumon. Amen.

Jamita Minggu Trinitatis 2020 Kejadian 1: 26-31


Kejadian 1: 26-31
Huria ni Tuhan na hinaholongan dibagasan Jesus Kristus,
Dang hapalang ra las ni rohanta dung dua bulan lobi dang boi hita patupa kebaktian di gareja on, sadarion boi mulak hita patupa kebaktian di bagas joro on. Sombu sihol, natape ragam dope angka aturan na ingkon tadalanhon. Ndang hantus dope mulak songon na somal. Ndang hantus dope mulak normal. Ido ra binna didok Normal baru, ala situasi na taadopi saonari on pe dang na tung normal dope, alai gabe ingkon tahangoluhon songon na normal. Normalna manang somalna dua hali do hita kebaktian, markoor, dlan. Alai nuaeng hinorhon ni namasa on ingkon tolu hali, dibagi parsektor, jala dang boi jo markoor. Tadalani ma kebaktian dibagsan situasi dohot aturan na imbaru. Ra agak sukka do i, alai ingkon do ulahononta jala mungkin pasomalonta dirinta disi. Nuaeng on onma na normal dihita natape ndang tutu situtu normal, jala ingkon jaloonta ma i. Onma na nidokna rupani mardame dohot Korona. Manjado jala mandalani ngolu na so normal ala ni Koorno on songon normal na imbaru.
Tung godang do pangkorhon ni Korona on dingolunta. Pola do ragam angka hamaolon na taadopi. Hira naso mararga do rupani hamoraon, hagogoon, dohot ngolu ni jolma i molo nungga sonngop Korona i dipamatang na. haru so songgop dope, songon tuhita on nungga tung godang madabu parngoluanta. Gabe hira na tumimbo ma korona i sian jolma i. Tahuton godang halak bahkan mangulahon ragam ni naso gabeak. Godang do nagabe agoan arga diri, idealisme, dohot fassafah ni ngolu. Molo bahasa na asing oleng ma kapal i.
Songon i do nang panghilaan naniadopan ni bangso Israel uju digurithon barita panompaon na salah satu bagianna gabe turpuk jamita dihita sadarion. Turpukta sadarion 1 Musa 1: 26-31 tangkas ma i bagian ni barita panompaon na parjolo. Barita on, digurithon mashab malim/Imam/Priest di taon 550-500SM, tongon baru mulak bangso i sian habuangan Babel. Nabaru mangadopi masa keterpurukan jala naeng mulai mian dingolu na imbaru di Jerusalem. Hape Jerusalem na ditopot nasida i, ndang songon na somal be. Parik ni huta i nungga marungrung, bagas joro pe nungga maropuk, tano i pe tarulang, laos dohot ma roha nasida magopu. Masuk ma nasida ma huta i di bagasan tatanan na imbaru. Memasuki dan menjalani masa New Normal.
Mangadopi New Normal i, digurithon angka malim i ma barita panompaon on na paingothon nasida molo nungga ditompa Debata portibion, sian na tohu wa vohu, tidak berbentuk dan kosong, kacau balau, holom di atas lung i, maka ingkon pos do nang roha nasida na talup do Debata paulihon kekacau balauan na niadopan nasida di Jerusalem hatihai. Jala laos pahot roha nasida tarjou asa olo jala mampu membentuk kembali bangsa dan negara mereka yang porak-poranda akibat pembuangan Babel. Laos on ma nang nagabe soso-soso tu hita, na mangadopi new normal dipartingkian on. Talup do Debata paulihon kekacaubalauan na taadopi hinorhon ni Korona on, jala laos pahot rohanta tarjou asa olo jala mampu hita padimundimun/memulihkan ngolunta, huria, nang bangso on ala ni Korona.
Sian turpukta on, adong manang na piga siparateatehononta dalan ni panurat laho papos roha ni Bangso i hatihai mangadopi haimbaruon i nang suang songon i nang hita pe saonari:
Sagombar dohot Debata
Dipungka do turpukta on marhite na patoranghon panompaon ni jolma. Didok do: Dungi mangkuling muse ma, Debata: tole ma, hita tompa ma jolma tumiru rupanta, tudos tu pangalahonta/menurut gambar dan rupa kita/betsalmenu kidemutnu. Dison dipatuduhon do hinatimbo ni harkat dohot martabat ni jolma i na dipatudos tu rupa dohot pangalaho ni Debata. Parjolo sahali tontu marlapatan do i paulakhon/memulihkan harga diri ni bangso Israel na baru mandate ala ni habungan i. Suang songon nang tu hita pe. Arga situtu jala timbo do hita ditompa Debata. Namangihut ringkot do nang antusanta aha do naboi talapati sian pandohan tudos tu rupa dohot pangalaho ni Debata. Secara sederhana rupani, naparjolo boi do antusanta i songon patung ni Raja na dibahen manuman raja, songon ima jolma i ditompa manuman Debata. Manang songon gambar ni babiat tontu manuman manang menggambarkan babiat ndada manuman bagudung. Dohot jempek dohonon molo didok tudos tu rupa dohot pangalaho ni Debata di tompa jolma i marlapatan ma i harkat dohot martabat ni jolma i manuman harkat dohot martabat ni Debata. Kualitas ni pangalahonta pe manuman pangalaho ni Debata. Napaduahon, molo ditompa Debata hita tudos tu rupana dohot pangalahona marlapatan  ma i na sian Debata do mual manang haroronta. Napatoluhon marlapatan do nang i, ia hita on mandataris ni Debata na mengemban tugas dohot parsuruon ni Debata. Napaopathon, marlapatan ma i nang patuduhon kualitas ni ngolunta na manuman kualitas ni Debata. Antar dia ma kualitas ni Debata? Kualitas ni Debata ima: Ndang mangolu Debata holan tu diri-Na sandiri, alai mangolu untuk saluhut tompaan. Alani i, molo tudos ni Debata hita on, maka parange ni ngolunta pe da ingkon do peduli tu kepentingan ni dongan nang saluhut tompaan. Puncak ni kualitas ni Debata tarida do i di hadirion ni Jesus Kristus. Songon na nidok ni Apostel Paulus, "Ibana do suman ni Debata naso tarida i, na parjolo tubu sian nasa na tinompa" (Kol.1:15). ra boi do pintor taantusi antar songon dia ma kualitas ni Jesus dingoluna: marpanarihon, marsihohot, berserah/marsigantung ( berjuang sambil memercayakan diri) tu Ama i, dang mura mandele, berkorban, dlan. Ima nanaeng sipatuduhononta ditonga ni hamaolon na taadopi on. Jala molo marhamonangan do Debata tontu pamonangon-Na do hita mangadopi New Normal dohot ragam no hamaolon on.
Dibagasan pangantusion sisongon i tontu margogo ma hita mandalani new normal on dibagsan kualitas nasian Debata.
Mangaradoti tugas na pinasahat ni Debata
Boasa di tompa Debata hita tudos tu rupana jala tumiru pagalahona? diginjang nangkin nungga nipaandar ima asa gabe hita mandataris  ni Debata, ai didok do muse asa dirajai dengke angka na dilaut, dohot pidong angka na martongatonga langit...rodi sude binatang angka na manjirir di atas tanoon...(ay. 26, 28). Ditonga ni kondisi nataadopi hinorhon ni Korona on, tano on dohot angka pangisina (alam) tontu tong do mangadopi kenormalan baru. Hera boi dohonon rupani angggo tu alam parro ni Korona on hira na mambuan halambohon do. Isarana rupani, ala diteraphon PSBB di kota-kota besar tung moru hian do polusi udara, segar, suang songon i godang do nang angka ulaon na somal manrgai tombak, dengke di laut, dlan gabe tumoruna. Taadopi normal baru alam sekitarta pe mangadopi hal na sama.
Dikondisi sisongon i ma hita dipaingot Debata ditugasta di atas tano on ima mangarajai tompaan na asing. On memang sering do disalahartikan jolma i. Ai gabe dirimpu do mala mangarajai gabe marlomolomo. hape sabalikna, tugas mangarajai na pinasahat ni Debata tu jolma i songon mandataris ni Debata ima laho merawat, menjaga, dan memelihara bumi dan isinya. Dengan mandat itu, Allah menjadikan manusia menjadi mitra dalam melanjutkan keberlangsungan dunia ciptaan-Nya. Mandat itu untuk melakukan tatanan yang teratur atas alam cipataan, sebagai mana Allah juga telah mnegatur alam semesta dari kekacauan mulamula. Dohot jempek dohonon tugasta mangarajai alam ima laho manguduti keberlangsungan ni ngolu ni jolma i nang saluhut angka tompaan na asing. Ai molo sega portibion sega do nang ngolu ni jolma i ai dang adong be inganan parmiananna. Nadiari Kamis nalewat hutonton do di TV ia Indonesia menjadi negara peringkat patoluhon napaling godang menegai alam, termasuk ma i tombak, laut, dlan. Dikondisi new normal on dipaingot Debata hita asa mangargahon tompaan na asing. Nungga dilehon Debata di tompaan naasing i istirahat hinorhon ni Korona on, laho paingothon hita manjamothon alam sekitar kita. Asa marhite sian i marmulai dang Debata.
Marpinompari jala sopar
Tuise dilehon mandat i? tu jolma, baoa doht boru-boru, dakdanak dohot na magodang. Didok diturpukta on marpinompari ma hamu jala sopar hami dungi gohi hamu ma sondok tano on jala patunduk hamu, jala rajai hamu... (28). On ma muse parenta ni Debata tu jolma na tinompana i asa marpinompar dungi patundukkdon dohot mangarajai tano dohot isina. Marpinompar asa lam godang na mamparsaulihon huhut mangarajai, merawat portibion. Marpinompar asa lam godang na marhadirion songon hadirion ni Debata, mangolu songon kualitas ni Debata asa marhite i nasa na humaliang ni jolma i mampanghilalahon kehadiran ni Debata dingoluna. On ma na ringkot tahangoluhon di New Normal on.
Dipaborhat boti do jolma i mangulahon parsuruon i? daong. Didok do  dungi dipasupasu Debata ma nasida". Ise nasida na nimaksud? ima jolma nabaru ditompa-Na tudos tu rupa-Na i. Marlapatan mai i, andorang so dilehon Debata tugas dohot parenta i tu jolma nungga diperlengkapi nasida asa talup mangulahon tugas i. Asa ndang adong naboi sidalian ni jolma i ndang mangulahon parsuruon i. Kesadaran dohot haporseaon na jumolo do Debata mangarade hita andorang so dilehon parsuruon di ngolu siganup ari on ma napatoguhon roha ni bnagso Israel na mangadopi halelengse ni Jesrusalem nunga diparade do muse sian nasida na paulihon huta i. Toho ma tutu dipabangkit do si Esra dohot si Nehemia dipartingkian namangihut. Laos on ma nian na pahothon rohanta naung diparde Debata do hita mangadopi New Normal on. Rade ma hita diajari jala diperlengkapi Debata. Haru mangadopi korona on hita sian mulana tung ingkon tapanghilalahon do naung diparade Debata hian hita. Nungga diparade teknologi dohot na boi mamangke teknologi asa tung unang gabe sundat marbarita nauli, karejo, sikoola dlan alani Korona on. Dang dung hea ditadingkon hita alai sai diparade do. New Normal na tadopi saori laos boi do taida i gabe New Hope, New chance, harapan dan peluang baru.
Mangan dung Mangula
Diuduti do muse turpuk ta on marhite na paadarhon nalehonon ni Debata do nang sipanganon ni jolma i suang sogon i nang sipanganon ni tompaan na asing (29-30). Tung diparade Debata do nang ekosistem dohot rantai makanan na mendukung kelestarian ni tompaan-Na i. Ndada holan ditompa dungi dipasombu dang diramoti. Alai ingkon ingot do nang hita, soluk do nang dison etika kerja. Ise na boi mangan? ima halak naung mangulahon ulaonna. Ai dung disuru Debata do nasida mangarajai tano on baru pe dipabao aha nagabe sipanganaonna.
Alani i, ndada mungkin holan na marlompit tangan hita ndang mangula siulaon. Ima nian na mangonjar hita laho marpadot dohot berkeja keras diparngoluantaon. Molo tung pe ingkon gabe gumodang tingki dohot gogonta mangulahon siulaon dimasa ni korona dohot di New Normal on taparsaulihon ma i dibagasan roha. Molo tung ingkon ulloja hita nang di dongan angka parhalado, ai ingkon patupaonta tolu hali parmingguon sadarion. Alai tapasong ma  rohanta, nungga diparade Debata hian gogo dihita ganuup mangulahon i, jala nungga rade hian nang tumpal dihita molo taulahon i. Unang tung adong gabe marungutungut, alai rade ma nang marsiajar. Ai dang adong na singkop dungkon ni Debata. Molo tung adong na hurang lobi dope dikarejo, disikkola dohot dipelaksanan ni ibadah ta, taida ma sebagai proses sidalanan jala sievaluasion. Unang pintor muruk mamang manguhumi. Molo tung dang haru hatop salpu new normal naso normal on unang pintor mandate, alai taronjar ma hita asa manahan/bertahan jala marharinggason mangulahon nasa naboi taulahon. Marhaimbaruon ma nang ngolunta ditonga ni new normal on.
Denggan situtu: Normal na parjolo
Naparpudi sahali, ingkon taingot ma boa do Debata menilai na tinompa na i. Didok di turpuk on jadi nungga denggan situtu (ay. 31). Tung denggan do ditompa Debata saluhutna natau gabe hamuliaon-Na. Jala on do sabotulna kondisi na paling Normal di hasiangan on. Normal dalan artian dang adong dope disi sahit dohot hamatean, hasonangan nang las niroha dohot kualitas ni ngolu na tung mansai denggan. Alai memang hinorhon ni dosa i, masuk ma jolma i to normal na imbaru: godang ma angka naso denggan be dihasiangaon, songgop ma nang hamatean nang ragam ni panahit hinorhon ni dosa i. Ai nga godang nasega hinorhon ni parange nisibolis, naso unduk be diparsuruon ni Debata. Alani i, jumolo ma tarajumi ngoluntaa pe ganup marsadasada tung denggan do di tompa Debata, molo tung ndang haru denggan nuaeng on tontu dada Debata mambahen i. Alai tarjumi ma huhut tasulingkit ngolunta nang humaliangta asa marhite sian i adong nean hamubaon ni roha, jala roha na ra mulak muse tu na denggan i. Proses mulak muse tu na denggan i, ido nang na tadalani nueng di proses New Normal on. Mardalan hita mangalewati na hurang denggan hinorhon ni Korona mulak muse tu ngolu na denggan jala na somal i. Mardalan do nang hita mulak asa mangargadon angka na adong dihita.
Dimasa ni korona nang new normal on ndada adong be hita on na ra nasai mansuasaehon sipanganon. Alai marlomba laho mangargahon sipanganon. Belajar sian keterbatasan na masa gabe rade nang hita mangargahon na adong mulak muse tu parange na denggan. Tangkas do nang kualitas ni Debata marhite na rade torop halak masiurupan di hamaolon on patar ditonga ni ngolunta. Mulak torop jolma i tu tudosan ni Debata dohot tumiru pangalahona. Ima sihalashononton.
Selamat mandalani new normal dibagasan pangaramotion ni Debata sitolu sada, ai tongon do nang hita manhalashon minggu hasitolusadaon sadarion. Hagoonta manadingkon normal na lama masuhi normal baru on ima haporseaonta di Debata na manompa hita tung mansai denggan, haheheon ni Kristus na patuduhon hamonanganna maralohon normal lama  ima hamatean hinorhon ni dosa, jala hasaorNa marhite Tondi parbadia na manongtong mangurupi jala mandongani hita. Amen